Chương 1 – Viết riêng cho một độc giả

       Tôi là một ngọn gió. Hãy cho tôi biết bạn mong muốn những gì ở cuộc đời này, tôi sẽ ca hát về ước mơ của bạn và bài ca này sẽ vang xa. Cuộc đời sẽ trả lời chúng ta.

*

       Nguyễn Thanh Sơn, anh nghĩ sao? Liệu các học viên của học viện SAGE có thống nhất nổi bài giảng về “bí quyết rán trứng” của anh với cái status mà tôi tag vào timeline của anh ngày Cá tháng Tư vừa rồi không?

       Chúng ta có một điểm chung, đó là cùng yêu thích món trứng. Tôi có thể theo anh vào bếp để học chiêu tung trứng trên chảo, nhưng đến học viện SAGE để học các chiêu “PR” thì không đâu. Nếu họ nghĩ rằng tôi cần mượn người thầy của họ để “PR” cho cuốn tiểu thuyết của mình thì anh quả là một người cô đơn.

       Trong văn giới, anh chỉ là một kẻ “vô danh tiểu tốt”. Người ta đều nói như vậy. Chưa từng có tác phẩm văn chương nào nhờ vào uy tín của anh mà trở nên nổi tiếng. Anh chỉ thành thạo trong vai trò “bắn tỉa” hay “ném đá”. Có lẽ người ta đã khuyên nhau rằng để quảng bá một tác phẩm văn chương thì đừng nhờ đến Nguyễn Thanh Sơn, không những không được việc mà có khi lại còn phải nghe những lời xỏ xiên. Anh đúng là một kẻ chẳng ra gì.

       Nhưng anh lại là một nhân vật trong cuốn tiểu thuyết của Thượng Đế, nên tôi cần phải “PR” anh với các độc giả. Anh xem đoạn văn sau đây có dưới tầm tài năng của các nhà văn trên Facebook hiện tại không nhé:

       “Tại sao Nguyễn Thanh Sơn lại tự nhận mình là “người chênh vênh”? Lý do nào khiến anh ta muốn làm nhà phê bình văn học nhưng lại suốt ngày “chạy sô” trên những chuyến bay, bay khắp nơi trên thế giới nhưng chỉ để nói khản cổ về “thương hiệu” chứ không phải là để trò chuyện về văn chương? Bài báo trên Vnexpress năm nào viết rằng: “Sự sắc sảo trong văn chương bổ sung cho công việc kinh doanh, giúp Nguyễn Thanh Sơn có thể đạt tới sự thấu hiểu trong việc đoán định tâm lý của khách hàng và thị trường”. Nhưng bài báo ấy không có dòng nào nói về chuyện sự sắc sảo trong kinh doanh giúp ích gì Nguyễn Thanh Sơn trong lĩnh vực văn chương cả. Trong bài báo có nhiều ảnh đẹp về những phút giây của một người đàn ông thành đạt hạnh phúc, không có chỗ nào trưng bày sự đau buồn của một nhà văn bất lực”.

       Tôi cho là viết như thế không xứng tầm với độc giả của Facebook, vì họ luôn tỏ ra thông minh và có khiếu hài hước. Anh xem viết thế này có dễ đọc hơn không:

       Nguyễn Thanh Sơn ư? Để tương xứng với việc anh ta hình dung ra các nhà văn như những con mèo, chúng ta hãy hình dung ra anh ta như một con chim cú. Mặc dù người Việt Nam chưa để ý nhiều đến vẻ đẹp của loài cú, nhưng với văn hóa phương Tây, chim cú là biểu tượng cho sự minh triết, là “nữ thần trí tuệ”. Để thêm phần lịch sự, tôi gọi anh ta là Ngài Cú Thông Thái.

       Ngài Cú Thông Thái thể hiện thái độ của mình trên Facebook rất ngắn gọn theo kiểu này: Đăng hình một chú chó trắng kèm lời bình: “Càng đọc tút và còm của nhiều người, mình càng thấy yêu chó hơn”. Hoặc đăng hình một chú mèo con màu vàng đang ngước mắt nhìn kèm lời càu nhàu: “Đang đi bán mình đây, nhìn cái x gì?”

       Tại sao Ngài Cú Thông Thái lại tỏ ra bất mãn? Ấy là vì ngài ta đang lo lắng về tình trạng “chênh vênh” của mình. Ngài Cú Thông Thái yêu văn chương, nhưng trên thực tế cuộc đời ngài ấy đang cứ như một cái xe liên tục tăng ga lao đến đích vinh quang của sự nghiệp kinh doanh. Dường như sự thông thái của Ngài Cú đang phản bội chính tình yêu của ngài. Ngài Cú Thông Thái không đủ thông thái để minh định được rằng ngài ta có sai không, nếu sai thì sai ở chỗ nào.

       Chim cú được thán phục ở tầm nhìn xa trông rộng chứ không phải là ở khả năng nhìn được chính mình. Trong ngôn ngữ Phần Lan, một nước có thành tựu lớn về giáo dục, “con cú” và “thằng ngốc” được dùng chung một từ.

       Thật ra thì Ngài Cú Thông Thái không sai, hoặc nếu có sai thì sai theo cách nghĩ của ngài ta hoặc ai đó chứ không sai với Thượng Đế. Đấng Tối Cao đã sắp đặt cho ngài ta luôn làm công việc tiếp theo công việc của Các Ngài Mèo Nhà Văn, giống như công việc của thợ may đi sau công việc của thợ dệt. Nếu Các Ngài Mèo Nhà Văn dệt được những tấm vải thì Ngài Cú Thông Thái sẽ mải miết may áo. Còn trong trường hợp Các Ngài Mèo Nhà Văn không dệt vải mà chỉ tha những cuốn sợi giăng mắc lung tung kéo đổ đồ đạc, thì bấy giờ Ngài Cú Thông Thái sẽ tập trung vào việc “làm nín xủng xoảng thùng tôn”, à không, phải gọi là “quản lý khủng hoảng truyền thông” chứ.

       Cái cụm từ “quản lý khủng hoảng truyền thông” nghe nó hàn lâm bác học quá nên chưa chắc những người nông dân vừa nghe đã hiểu ngay được, song nếu đem thực tế sinh động ra làm ví dụ thì họ sẽ hiểu nhanh hơn các nhà bác học. Một thí dụ trong lĩnh vực chuyên ngành của Ngài Cú Thông Thái là như thế này: Vừa qua có một Ngài Ruồi, nhờ tu đắc đạo trong kiếp ruồi nên chết vào giờ thiêng, được ướp xác long trọng trong chai nước ngọt của một công ty nước giải khát có cái tên mà mỗi từ đều nghe như một tiếng nổ vang. Cái chết đắc đạo nào cũng tỏa hào quang, nên đám tang của Ngài Ruồi là một đám tang danh giá, và Ngài Ruồi được truy tặng học vị Tiến Sĩ. Nhưng thời buổi này ai cũng biết tiền bạc là quý, và lãnh đạo công ty nước giải khát nọ không hài lòng nếu việc tổ chức đám tang cho Ngài Ruồi tiêu mất nhiều tiền quá. Trong sự vụ này, các chuyên gia quản lý khủng hoảng truyền thông thoải mái chê lãnh đạo công ty nước giải khát kia là dốt nát vì đã không biết thuê họ, nếu thuê những người tài giỏi như họ thì việc tang ma sẽ ít tốn kém hơn. Để chứng minh cho sự thông thái, có chuyên gia đã đem cả những nghiên cứu về chiến tranh Việt-Mỹ để đưa ra kết luận là những tốn kém quá đáng của đám tang Ngài Ruồi là do lãnh đạo của công ty nước giải khát kia không khôn ngoan hơn lãnh đạo nước Mỹ năm xưa. Kết quả cuối cùng: Mặc cho các chuyên gia quản lý khủng hoảng truyền thông bàn ra tán vào, đám tang của Ngài Ruồi càng ngày càng linh đình tốn kém, vì Thượng Đế đã quyết rằng với việc hoàn thành sứ mệnh vĩ đại của Ngài Ruồi, ngài ấy xứng đáng được đưa tiễn bằng những loạt đạn đại bác.

       Đấy, quản lý được một “thương hiệu” trong thế giới ngày nay là điều vô cùng khó, cho nên chúng ta có thể hiểu tại sao cái học viện mà Ngài Cú Thông Thái sáng lập ra lại có tên là “SAGE”.

       Để không bị chóng mặt với tín hiệu đa chiều từ nhiều thế giới trên mạng Facebook, người ta phải có bản lĩnh của một triết gia. Chim cú là biểu tượng cho các triết gia, có lẽ vì nó có cái cổ có thể xoay bốn phương tám hướng. Nó không bị chóng mặt. Ngài Cú Thông Thái không sợ bị chóng mặt. Ngài ấy thoải mái trong việc hôm trước thì tỏ ra căm phẫn với việc Trung Quốc đang ngang nhiên xâm lấn biển Đông, hôm sau thì đùa bỡn khoe rằng vì ngài ấy không “dài mỏ” ra chê kiểu áo dài mới của hãng hàng không Vietnam Airline mà họ đã update vé bay của ngài lên hạng thương gia.

       Ngài Cú Thông Thái có khả năng bình luận về mọi thứ, tất nhiên không trừ chiến tranh và thời trang. Tuy nhiên, Thượng Đế không có ý định dùng ngài ấy vào việc canh giữ các mốc địa giới, mà chỉ dùng ngài ta vào việc canh giữ những vẻ đẹp. Khi một kênh truyền hình của Bộ Quốc Phòng mời Ngài Cú Thông Thái đến ghế quay, họ không hỏi ý kiến ngài ấy về chiến lược chiến thuật trên biển Đông mà hỏi về chuyện đồng phục tiếp viên của Vietnam Airline chuyển từ màu đỏ sang màu xanh da trời. Ngài Cú Thông Thái đã trả lời họ với phong thái đúng mực của một nhà hiền triết: “Sự thay đổi hình thức bên ngoài chưa nói lên được điều gì”. Thật duyên dáng và tinh vi.

*

       Nguyễn Thanh Sơn, anh nghĩ sao? Sự thật nào đằng sau chuyện một con ruồi chết gây ngộ độc cho cả thế giới?

       Tôi biết “người thực việc thực” là điều mà giới văn nghệ sĩ rất dị ứng. Trong bài “Nhà văn và sự thật” anh đã viết: “Mức độ giác ngộ chân lý của người nghệ sĩ phụ thuộc rất nhiều vào tri thức, tài năng của chính anh ta. Bởi vậy, không có gì đáng ngạc nhiên khi chính những nhà văn thường xuyên hô to rằng những gì họ viết ra là sự thật, chỉ sự thật và sự thật mà thôi lại chính là những người mang đến cho độc giả những tác phẩm tẻ nhạt nhất”.

       Chúng ta chẳng cần phải khó chịu với “người thực việc thực”. Với những nghệ sĩ tài năng của học viện SAGE, một con ruồi chết không thể là một sự thật tẻ nhạt. Bây giờ thì người Việt Nam không cần đem tên truyện “Giá như không có ruồi” của một ông nhà văn Thổ Nhĩ Kỳ ra để cười mình nữa, vì các triết gia của học viện SAGE không thể phủ nhận sự thật là ruồi đã chết rồi. Đã đến lúc chúng ta đọc xem tác phẩm cuộc đời của những người Việt Nam giá trị đến đâu.

*

       Anh không phải là nhà phê bình văn học đầu tiên trở thành nhân vật trong blog “Hơi Thở Của Vũ Trụ”. Trước anh, có Gió Phương Bắc Tequila và Acemediavn Trẻ Trâu đã qua đây, bản lĩnh của họ chẳng kém gì anh vậy. Họ cùng chung với anh một tình yêu thiêng liêng với văn chương. Dường như họ đã đọc hết tất cả những gì mà các nhà văn nhà thơ từng viết ra trên thế giới, nhưng họ vẫn chưa thôi khao khát. Họ không hình dung nổi tôi là người vừa đến từ thế giới khác, không phải thế giới của những trang sách. Lần đầu tiên gặp họ cách đây hai năm, kiến thức văn chương của tôi vẫn là kiến thức từ sách giáo khoa dành cho học sinh phổ thông Việt Nam cuối thế kỷ trước. Nếu không có Gió Phương Bắc, tôi còn chưa biết đến Phạm Thị Hoài. Nếu không có Acemediavn, tôi còn chưa biết đến Nguyễn Huy Thiệp. Tôi chưa từng biết rằng tôi sống chung thế giới với những nhà văn ấy trước khi gặp hai nhà phê bình nọ. Vì thế, ngay lúc bấy giờ có lẽ tôi chưa hiểu và thông cảm hết với họ về ước mơ có một tác phẩm văn chương mới cho người Việt Nam.

       Acemediavn phàn nàn là một tác phẩm viết khó hiểu quá thì không thể đến được với đại chúng. Cậu ấy muốn một tác phẩm có giá trị tư tưởng lớn mà nhiều người cùng đọc được. Tôi bèn nói với cậu ấy rằng tôi sẽ viết một tiểu thuyết có tên là “Bí mật ngày tận thế”. Chắc nghe chán tai quá nên Acemediavn chả thèm có ý kiến gì. Nhưng tôi đã lừa dối Acemediavn Trẻ Trâu và độc giả, vì tôi không viết ra được cái gì giống như thế. Nếu có một tiểu thuyết mang tên “Bí mật ngày tận thế” mà nhiều người đọc được một cách thích thú thì tác giả của nó là ai? Là Dan Brown. Trên thực tế ông ấy đã viết ra những cuốn tiểu thuyết như vậy rồi và không ai có thể làm tốt hơn. Trong tác phẩm của ông ấy có tư tưởng lớn đấy chứ, dù chỉ là truyện giả tưởng. Nhưng mọi tư tưởng trên đời đều là giả. Tôi hâm mộ Dan Brown như đã hâm mộ Alexandre Dumas. Những lâu đài giả tưởng tráng lệ của họ đủ làm tắt ngấm ước mơ của những nhà văn bất tài mà lại còn muốn làm thay đổi thế giới chỉ bằng câu chữ.

       Gió Phương Bắc muốn các nhà văn Việt Nam có được một tác phẩm văn chương vĩ đại đem đến sự giác ngộ và hạnh phúc đích thực cho độc giả. Nhưng một tác phẩm như thế thì người phàm trần như chúng ta không thể làm được, mà chỉ có thể là tác phẩm của Thượng Đế. Một nhà văn phàm trần chẳng biết được gì nhiều mà viết. Thà cứ để người Việt Nam đọc những truyện giả tưởng vui vẻ còn hơn bắt họ phải đọc những truyện nói lên sự thật nhưng lại là những sự thật tối tăm. Những sự thật tối tăm không phải là sự thật, vì chân lý là ánh sáng, chân lý là Thượng Đế.

       Những ai được đọc tác phẩm của Thượng Đế? Những độc giả nào xứng đáng?

       Một bạn đọc có sự quan tâm thiết thực đã giới thiệu tôi đọc cuốn “Mùi chữ” của Nguyễn Hoài Nam ngay khi nó vừa được xuất bản. Với một kẻ ít tiếp xúc văn giới như tôi thì việc tham khảo những cuốn sách như thế là cần thiết. Tác giả “Mùi chữ” tự tin, tươi mới, đĩnh đạc và hấp dẫn, mỗi tội là ngốc. Sao anh ta lại nói rằng Việt Nam thiếu “công chúng tinh hoa”?

       Tôi biết rằng các độc giả luôn xứng đáng với nhà văn. Tác phẩm dù chỉ một người đọc vẫn là tác phẩm có độc giả. Ngày tận thế là đề tài mà bao năm nay các nghệ sĩ đã khai thác đến nát nhừ, nên “Ngày Tận Thế Huyền Bí” không phải là một cái tên “câu khách”. Thượng Đế huyền bí nhưng không bí mật, Ngài luôn chờ đợi chúng ta đến gần và chiêm ngưỡng vẻ đẹp của Ngài. Với tác phẩm huyền diệu này, tôi chỉ còn là một độc giả kiêm diễn viên mà thôi.

*

       Gió Phương Bắc Tequila và Acemediavn Trẻ Trâu đã biến mất rồi, nên những độc giả sau này có thể nghi ngờ rằng tôi đã tự sáng tạo ra những nhân vật ấy. Nhưng nhà phê bình Nguyễn Thanh Sơn thì chưa thể biến mất. Không ai có thể nghi ngờ rằng tôi đã hư cấu ra anh. Chính là anh, nhà văn thiên tài, anh đã sáng tạo ra tôi, một chú mèo nhỏ chạy theo cuộn len đùa nghịch.

       Làm sao tôi có thể nói dối độc giả về đoạn văn này của anh: “Những người viết vội vàng cũng giống như chú mèo con bị cuộn len ý tưởng hấp dẫn. Trò chơi nhiều màu sắc kia trông quả thật thú vị, chú mèo nhẩy cẫng lên, lao qua lao lại bên cạnh cuộn len, vung bàn chân ra vả vào những sợi len để tìm cách kéo nó ra. Không có đủ sự kiên nhẫn cần thiết, sợi len đầu tiên quấn lấy chân chú, và chẳng mấy chốc chú đã quay cuồng trong đám len, làm rối tung các ý nghĩ, cho đến khi những sợi len cuộn chặt lấy chân làm chú ngã xuống, hoặc có ai đó lôi chú ra khỏi đám hỗn độn mà chú vừa tạo nên”.

       Đúng, tôi là chú mèo ấy, và cuộn len kia là Thiên Ý.

       Tôi rất vội vàng, vì bản giao hưởng mới của Thượng Đế đã cất lên. Tôi đang đứng giữa sân khấu với cây vĩ cầm chỉ còn lại một dây, mà sợi dây này có lẽ cũng sắp đứt.

*

       Tôi từng ngã xuống, nhưng rồi đã không chết. Vì ở đâu đó anh đang mơ ước.

       Anh có biết bằng cách nào tôi tìm ra anh không? Sau khi Gió Phương Bắc ra đi, cậu ấy cho blog về chế độ ẩn, nhưng trên cùng vẫn còn bức ảnh chụp bìa một cuốn sách cũ. Tôi đọc nhan đề cuốn sách ấy và gõ lên Google: “Thiên Sứ”.