"Con ong làm mật yêu hoa
Con cá bơi yêu nước, con chim ca yêu trời
Con người muốn sống con ơi
Phải yêu đồng chí, yêu người anh em.
Một ngôi sao chẳng sáng đêm
Một thân lúa chín chẳng nên mùa vàng
Một người - đâu phải nhân gian
Sống chăng, một đốm lửa tàn mà thôi! "
Trong bài thơ "Tiếng ru" của Tố
Hữu, hai khổ thơ đầu tiên như ở trên đã sống với thời gian. (Có thể phần không
nhỏ là nhờ được đưa vào sách giáo khoa?) Hai khổ thơ sau thì ít được nhắc tới,
có lẽ bởi nó nặng tính công thức và ngôn từ thiếu sức gợi.
Bài thơ thấm đẫm chất ca dao. Hai câu đầu
tiên tôi đã nhớ nhầm là ca dao.
Nhưng
rốt cục, hai khổ thơ đã được chọn lọc kia cũng không thể hoàn hảo, bởi không ai
thay tác giả mà xóa đi rồi viết lại hai câu sau của khổ thơ đầu được.
"Con người muốn sống con ơi
Phải yêu đồng chí, yêu người anh em."
Tại sao lại "phải yêu"? Chỉ vì
"muốn sống"? Tình yêu thương là một mạch nguồn tự nhiên, mạch nguồn
đó chảy theo những quy luật tự nhiên, không thể khiên cưỡng. Nếu tình yêu
thương bị cưỡng ép, nó có thể biến thành sức mạnh hủy diệt. Nếu ta bảo vệ anh
em của mình, đồng đội của mình chỉ với động cơ bảo vệ bản thân khỏi sự diệt
vong thì tình cảm chi phối hành động này mới chỉ là tình cảm vị kỷ; và như vậy,
khi đồng chí gây nguy hiểm đến mình thì không còn là đồng chí nữa, khi anh em
gây tổn hại đến mình thì không còn là anh em nữa.
